Poepen en plassen

Al dat eten en drinken moet natuurlijk niet alleen maar naar binnen. Een groot deel van wat je erin stopt moet er ook weer uit. 
Het kan zijn dat dat wekenlang elke dag op vaste tijdstippen gebeurt, het kan zijn dat er dagenlang niks uit komt en dat het na een week zoveel pijn en moeite kost, dat het lijkt of je een te vroeg geboren baby moet baren, en het kan zijn dat datgene wat je erin hebt gestopt nog geen tien minuten later in vloeibare vorm weer naar buiten sijpelt. Maar hoe dan ook. Wat erin gaat, moet er ooit weer uit. 

Poepen en plassen. 
Onderwerpen die altijd garant staan voor een besmuikte lach op het gezicht, niet in de laatste plaats bij mezelf. Toch zijn het bezigheden die absoluut noodzakelijk zijn en waar je niet onderuit komt.  

Toiletgang in Europa

Wij West-Europeanen hebben het maar makkelijk als het gaat om het doen van een boodschap. Je loopt naar een klein hok dat, aan het oog onttrokken, ergens achter in de woning weggestopt is.
Je stroopt de broek omlaag, doet de benodigde behoefte, veegt de billen af met een absorberend acht lagen dik papiertje, dat afkomstig is van een op kniehoogte aan de muur bevestigde afwentelbare rol. 
Daarna trek je aan het touwtje, zodat de voormalige darminhoud met veel lawaai verdwijnt naar een plek waarvan je altijd hoopt dat die in het echt niet zal bestaan. Vervolgens hijs je de broek weer op, was je de handen onder het kraantje van de wasbak, en verlaat je het inmiddels in een wat zurige lucht gehulde kamertje, om je weer bij het eerder achtergelaten gezelschap te voegen. Alsof er nooit iets is gebeurd.  

Een duidelijke en comfortabele procedure dus.  
Maar wel een procedure waar je je te allen tijde en koste wat het kost aan dient te houden. Want wee je gebeente als je dat een keer niet doet, of niet kunt.
Wee je gebeente als je het in je hoofd haalt het hele ritueel om welke reden dan ook midden op straat uit te voeren. Als je het alleen al waagt buiten de grenzen van het watercloset te urineren, dan komt dat je zomaar op een boete van zeker 60 euro te staan. 
En over buiten poepen durf ik dan nog niet eens na te denken. Ik heb geen idee wat voor een straf daarop zou kunnen staan, maar het zou me niks verbazen als dat een onvoorwaardelijke gevangenisstraf is. 

Toiletgang buiten Europa

In landen buiten onze beschaafde westerse wereld ligt dat ietsje anders.
Daar kijken ze wat minder nauw.
Zeker in Afrika, waar een gemiddeld toiletbezoek maar zo als volgt zou kunnen verlopen:  

Het toilet zelf bestaat uit een gat in de grond. Aan de rand tref je de restanten van eerdere toiletbezoeken, enigszins uitgesmeerd, nog in overvloede aan.

Je doet de broek omlaag en kijkt goed uit dat je die afgezakte broek niet in de uitsmeersels laat zakken. In hurkhouding ga je boven het gat zitten en je probeert daarbij zo goed mogelijk te mikken. 
Na de gedane behoefte veeg je de bips af met de handen. Met de linkerhand om precies te zijn, want met de rechterhand moet je zo nog eten. Je wast je handen vervolgens grondig met het water uit het kleine emmertje dat je hebt meegenomen en het water uit de grote emmer gebruik je om de zojuist geproduceerde baal mee weg te spoelen. 
Je trekt de broek weer omhoog en verlaat het hok, om je weer bij het eerder achtergelaten gezelschap te voegen. Alsof er nooit iets is gebeurd. 

Dat klinkt allemaal primitief en smerig. Ik weet het. En dat vond ik het in het begin zelf ook wel. Maar dat is het eigenlijk helemaal niet. Het is even wennen, maar als je eenmaal over de eerste schroom heen bent en je de kokhalsneigingen onder bedwang kunt houden, zul je merken dat je er een schoner gevoel aan overhoudt dan wanneer je met een extra zacht vierlaags papiertje de hele boel over je konthaar uit hebt zitten smeren. 

Toiletgang buitenshuis

Maar hoe schoon de boel op de Afrikaanse manier ook moge worden, ik zorg er wel voor dat ik altijd toiletpapier bij me heb.
Onderweg zijn dergelijke gaten in de grond namelijk zelden te vinden, en zeker als mijn lichaam wat moeite heeft te wennen aan de zoveelste nieuwe eetgewoonte, komt het met enige regelmaat voor dat een grote boodschap zich ergens in een bos of een ander volledig verlaten gebied aandient. Het kan dan voorkomen dat ik meerdere keren per dag zo’n aandringende dunne bruine golf de vrije loop moet laten. En dan is het altijd nog beter de boel uit te smeren, dan de boel de boel te laten. 

Het komt dus nog best vaak voor, dat ik het volgende toilet niet ga redden en ik alle behoeften in de vrije natuur moet doen. 
Gelukkig doen ze daar in Afrika niet zo moeilijk over. In Afrika kun je zonder problemen sowieso overal plassen. Niemand die daar vreemd van op zal kijken. Geen agent die het in zijn hoofd zal halen je daar een boete voor te geven. Afrika is eigenlijk één groot toilet en regelmatig zul je een van de vele minibusjes een pitstop zien maken, waarbij de voltallige inhoud van de bus dan naar buiten stormt om een plas achter een bosje te gaan plegen.  

Maar ook over een wat grotere boodschap doet men in Afrika niet moeilijk. Zo vroeg ik in Mauritanië een van de agenten van de politiepost waar ik geslapen had beleefd of ik ergens naar het toilet kon gaan. Hij keek me bedenkelijk aan, zag met enige verbazing dat mijn vraag serieus bedoeld was, en wees toen naar de enorme zandvlakte die zich achter hem uitstrekte, de zandvlakte die wij woestijn plegen te noemen. 

De schaamte voorbij

Nee, schone of vol bromvliegen zittende toiletten, een gat in de grond, of voor mijn part een lege fles, een emmer of een wasbak, het maakt me allemaal nog maar weinig uit. Toilet of geen toilet, wc-papier of geen  
wc-papier, handen wassen of geen handen wassen. Het kan me weinig schelen. Overal kan ik mijn behoefte zonder problemen doen.
Wat dat betreft ben ik over alle schaamte heen.  

Nou ja, over bijna alle schaamte dan.  

In Europa is het nooit echt een probleem. Of ik zit midden in een grote stad, waar ik altijd wel ergens een horecagelegenheid in kan duiken, of ik zit midden in de natuur, waar geen mens me ziet.  

Bekeken toiletgang

Ook in Afrika is het trouwens meestal geen probleem. Ook daar is genoeg wildernis en ook daar zijn genoeg grote steden, maar in Afrika kan het desondanks gebeuren dat ik op plekken terechtkom, die niet midden in de wildernis liggen, waar het ook best druk is, maar waar nergens een toilet te bekennen is.

En als ik daar dan geen boom of verkeersbord kan vinden waar ik achter kan duiken, dan heb ik een probleem. Als ik dan ga zitten poepen, dan zien andere mensen namelijk dat ik dat aan het doen ben en dat mag niet. De mensen mogen niet zien dat ik aan het poepen ben. Dat is een van de meest vreselijke dingen die ik kan bedenken. Een van de laatst overgebleven taboes. Wat mij betreft in ieder geval. Plassen vind ik geen punt, dat mag iedereen zien. Maar met poepen ligt dat anders. Dat mag helemaal niemand zien.  

Op die wat drukkere plekken in Afrika kan dat best een onhandige beperking zijn. In ieder geval is het een beperking die ervoor kan zorgen dat het een keer misgaat. 
Want als die aandrang eenmaal op komt zetten, dan kan ik wel met steeds stijver samengeknepen billen door blijven fietsen, maar vroeg of laat komt een keer het moment dat de krampen sterker worden dan het karakter en dan is het te laat. Dan heb ik de poppen aan het dansen. Dan zit ik met een broek vol stront.  
En dat is gewoon smerig. 

Volgende: Oost-Afrika – Van Lomé naar Addis Ababa – Vliegtuig
Vorige: De basis van een fietsreis – Drinken
Of begin hier gewoon bij het begin van mijn boek ‘Figurant in de Hoofdrol’